Toen witte historici ten tijde van de Verlichting de geschiedenis van de wereld op papier gingen zetten werd de Zwarte mens er simpelweg buiten gelaten. Het beeld dat die racistische historici wensten te projecteren was dat uitsluitend witte mannen van importantie geweest zijn voor de progressie van de mensheid. Een cynische variant op “wij van WC Eend adviseren WC Eend”. Helaas is die WC Eend visie op de wereldgeschiedenis tot op de dag van vandaag dominant. Dat blijkt wel uit het feit dat zowel professionele historici als het publiek woedend worden als erop gewezen wordt dat bepaalde grote historische figuren Zwart waren, of Zwart hebben kunnen zijn geweest. We kunnen bijvoorbeeld wijzen op de volkswoede die er ontstond toen Netflix suggereerde dat Cleopatra VII Zwart zou zijn geweest, of anders wel de internationale verontwaardiging over de tentoonstelling Kemet in het RMO, of de verbolgenheid die ontstond nadat wereldkundig was gemaakt dat Denzel Washington de rol van Hannibal zou gaan vertolken in een biografische film over de vermaarde veldheer.
Omgekeerd vinden sommige Zwarte mensen het ook gerieflijk om kritiekloos theorieën voor zoete koek te slikken die in hun straatje passen. Een goed voorbeeld is The Willie Lynch Letter. Een document waar nimmer een historicus die de geschiedenis van de slavernij bestudeerde ooit aan gerefereerd had, werd nadat het in de jaren ´90 op het internet verscheen razend populair in bepaalde kringen. Inmiddels weten we dat het in 1979 is geschreven door Kwabena Faheem Ashanti. Voor menig activist groeide de Willie Lynch Letter uit tot een soort van bijbel waarmee alle problemen in de Zwarte gemeenschap konden worden verklaard. Sterker nog, er waren zelfs academici die ermee aan de haal gingen alsof het het E=MC² van de problematiek van Zwart Amerika was en ver daarbuiten.
Momenteel speelt er weer zoiets. Er zijn vorig jaar filmpjes verschenen op de sociale media waarop te aanschouwen zou zijn dat de president van Rusland iconen uit de pas geopende, oudste onder de mensheid bekende kluis ter wereld laat zien. De betreffende iconen hebben een donkere huid, waarop Poetin verklaard zou hebben dat Jezus Zwart was. Althans, volgens de Engelstalige voice over. Poetin liet inderdaad iconen zien met een donkere huidskleur, maar de voice over schijnt niet correct te zijn: Poetin schijnt niets te hebben verkondigd over de huidskleur van Jezus. Los daarvan heeft Poetin het beroemdste icoon van Rusland van een museum naar een kathedraal in Moskou laten verhuizen. Door deze handelingen begonnen er beelden te circuleren op het internet van 14e en 15e eeuw Russische kunst waarin de heilige familie wordt afgebeeld met een donkere huidskleur. Mensen over de hele wereld (die niet beter wisten dan dat Jezus altijd afgebeeld is als een witte man) raakten erdoor gefascineerd. Deze gang van zaken is dus door bepaalde mensen geframed dat Rusland zijn oudste kluizen heeft geopend om aan de wereld te openbaren dat de heilige familie, inclusief kindje Jezus, Zwart was (om een wit voetje te halen in Afrika).
Al ligt de waarheid iets genuanceerder dan bepaalde filmpjes op de sociale media ons trachten te doen geloven, wat er op de sociale media wordt beweerd is ook weer niet helemaal uit de lucht gegrepen. In deze houden we ons vast aan de oude wijsheid dat een afbeelding meer zegt dan duizend woorden. Want blijkbaar is het niet altijd vanzelfsprekend geweest dat Jezus afgebeeld dient te worden als een witte man met donkerblond haar, blauwe ogen en een baard. In ieder geval niet wat Rusland betreft. Maar in hoeverre is Rusland in deze uniek?
Er zijn in de rest van Europa tot op de dag van vandaag immer honderden Zwarte madonna´s met kind te bewonderen (hetgeen we overigens ook hebben bediscussieerd in het boek Zwarte Diamanten & Parels). Doch blijkbaar hebben er in Rusland meer Zwarte iconen overleefd dan elders op het continent. Dit schijnt te maken te hebben met het gegeven dat Rusland geïsoleerd raakte van de Grieks orthodoxe kerk te Constantinopel nadat de Mongolen Rusland hadden veroverd in de 13e eeuw. Hoe dan ook, in 1452 veroverden de Turken Constantinopel en vernietigden ter plaatse talloze iconen. Vanaf de renaissance begon men in West-Europa de heilige familie standaard af te beelden als Europeanen. Getuige de honderden Zwarte iconen over heel Europa verspreid was dat voordien dus niet noodzakelijkerwijs het geval. Talloze Zwarte madonna´s moeten zijn vernietigd tijdens de protestantse beeldenstormen in de 16e eeuw. Rusland is zoals gezegd door de Mongolen onderworpen, niet door iconoclastische moslims, laat staan dat het protestantisme er wortel heeft geschoten. Wat kan verklaren waarom Rusland zoveel Zwarte iconen heeft kunnen preserveren.
Ondanks dat mensen ruis hebben gecreëerd door Poetin letterlijk woorden in de mond te leggen, is wel bereikt dat de discussie over de Russische iconen vele mensen de ogen heeft geopend. Anderen werden weer bevestigd in hetgeen zij reeds vermoedden of wisten. Desalniettemin, Rusland is geen land dat door de massa van de mensen werd geassocieerd met de geschiedenis van de Zwarte mens, maar de iconen die onlangs aan de grote klok zijn komen te hangen lijken dat beeld enigszins te gaan doen kantelen. Zelfs al heeft de Westerse pers er nauwelijks aandacht aan besteed, de boodschap is verspreid dat Rusland Zwarte iconen herbergt. Hopelijk verdwijnen die iconen niet weer in een symbolische kluis maar worden ze onderdeel van een mondiaal collectief bewustzijn.
DJEHUTI-ANKH-KHERU