Toen de oorlog tussen Rusland en Oekraïne aanving was het Westen er heilig van overtuigd dat Rusland een tankstation is vermomd als een land. De gedachte was dat men geslaagd was om Rusland in februari 2022 in dezelfde val verstrikt te laten geraken als de Sovjet-Unie in december 1979. Een paar economische sancties zouden voldoende zijn om het economische kaartenhuis genaamd Rusland in elkaar te doen donderen. Maar dat bleek vies tegen te vallen: het Westen heeft Rusland eindeloos sanctiepakketten opgelegd zonder in staat te zijn een deukje te slaan in de ʽzwakkeʼ Russische economie. Integendeel, de Russische economie is door alle Westerse sancties wellicht juist sterker geworden. Jarenlang hebben allerlei Russische oligarchen gretig in het Westen geïnvesteerd. Maar nu al dat naar het Westen gesluisde kapitaal is bevroren, hebben die oligarchen geen andere keus dan om in Rusland te investeren. Vandaar ook dat de Russische bevolking ironisch scandeert: “Dankuwel voor de sancties meneer Biden!”
We kunnen zelfs nog een stapje verder gaan. Met name op de EU lijken de sancties een boomerangeffect te hebben. De EU dacht dat Rusland slechts kon bestaan bij de gratie van handel met de EU, en dat Westerse boycots zijn Rusland isoleren. Mispoes: Rusland bleek razendsnel nieuwe klanten voor olie en gas te kunnen vinden zoals China en India en waardevolle bondgenoten te hebben zoals Noord-Korea, welk land in zijn eentje in staat bleek veel meer minutie te kunnen leveren aan de beer dan het ganse Westen aan Oekraïne. Bovenal, Rusland is een prominent lid van het niet-Westerse economische blok BRICS.
Duitsland is traditioneel de motor van de Europese economie. Duitsland is de fabriek van Europa. Echter, het land van de degelijkheid verkeert momenteel in een recessie. Let wel, voordat de crisis met Rusland uitbrak kende de Duitse economie reeds grote uitdagingen. Zoals vergrijzing, een in verval geraakte infrastructuur en de afname van creativiteit (de meeste jonge Duitsers prefereren een veilige baan bij de overheid boven het risicovolle ondernemerschap). Want binnen vijftien jaar heeft 30% van de Duitse beroepsbevolking de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. De Duitse overheid tracht vooralsnog met weinig succes (hoogopgeleide) mensen uit het buitenland aan te trekken. Bijvoorbeeld uit islamitische landen als Turkije, maar dat is vanwege de huidige politieke dynamiek lastig, aangezien de helft van de Duitsers negatief tegen moslims aankijkt. Daarnaast is de Duitse taal relatief moeilijk om te leren, zijn de belastingen hoog en komt men moeilijk door de bureaucratische rompslomp.
Boven de problemen waar de Duitse economie al mee kampte kwam daar nog bovenop de zelkastijdende sancties op Rusland. Zeer relevant, want de Duitse industrie draaide mede als een dieseltrein dankzij goedkope energie uit Rusland. Simpel gezegd, de formule die Duitsland tot de industriële krachtpatser van Europa maakte – een hoogopgeleide beroepsbevolking en innovatieve bedrijven die worden aangedreven door goedkope energie – is ongedaan gemaakt. Met alle gevolgen van dien.
Economen spreken van het grootste verval van de levensstandaard sinds de Tweede Wereldoorlog en een afname van economische output vergelijkbaar met de crisis van 2008. Verder zakte het reële inkomen in 2022 verder in elkaar dan enig ander jaar sinds 1950. Tot overmaat van ramp verlaten door deze crisis grote bedrijven als Miele, Porsche en Kärcher, etc., Duitsland.
Juist omdat Duitsland de motor van de Europese economie is, staat de crisis in Duitsland niet op zichzelf. Zo maakte Tata Steel eerder dit jaar wereldkundig dat het haar laatste twee hoogovens gaat sluiten in Groot-Brittannië aan het eind van het jaar en berichtte Slovalco dat het na zeventig in bedrijf te zijn geweest in Slowakije haar aluminiumsmelters aldaar gaat sluiten vanwege de te hoge energiekosten. Eveneens in Nederland spelen er vergelijkbare zaken. Zo dreigt ASML—het meeste prestigieuze bedrijf van het land—haar heil elders te gaan zoeken.
Naast Duitsland is met name Frankrijk een motoren van de EU. De naoorlogse Franse economie was afhankelijk van de exploitatie van Frankrijks (voormalige) koloniën in Afrika. Daarom komt het Marianne slecht uit dat ze onlangs uit verschillende Afrikaanse landen is geschopt.
In de dagen van weleer kon West-Europa de rest van de wereld haar wil opleggen dankzij haar ongeëvenaarde industriële output. Maar die tijden zijn in rap tempo aan het veranderen. Met name de landen verenigd in BRICS doen kwa industrie niet meer voor Europa onder. Duitsland had altijd de grootste economie van Europa, maar onlangs heeft uitgerekend het zwaar geboycotte Rusland die titel overgenomen, alle zelfopofferingen middels sancties van de westelijke Europese landen ten spijt. De Europese leiders zijn momenteel compleet geobsedeerd met het verslaan van de Russische Federatie op het slagveld en lijken daar echt alles voor op te willen offeren, zelfs hun economie. Zo hebben ze met elkaar afgesproken voortaan braaf 2% van hun BNP aan defensie te besteden. Gezien de dramatische de-industrialisatie en de vele sociale uitdagingen waar de verschillende samenlevingen van wat eens de oude wereld werd genoemd mee kampen, kan dat nog wel eens behoorlijk lastig worden.
De EU wil koste wat het kost winnen van Rusland, maar is die ambitie realistisch? Praktische alle wapens en minutie die men heeft heeft het men al aan Oekraïne geschonken. Met als gevolg dat Europa gedemilitariseerd is. Europa heeft alle mogelijke sancties op Rusland losgelaten om de Russische economie te vernietigen, maar het resultaat is een boomerangeffect: Europa heeft met al die sancties haar eigen de-industrialisatie in de volgende versnelling gezet.
DJEHUTI-ANKH-KHERU