Het hoge woord is er dan toch uit: op nadrukkelijk verzoek van vele nakomelingen van slaafgemaakten heeft na de premier nu ook de koning van het Koninkrijk der Nederlanden officieel zijn excuses aangeboden. Voor de rol die de Nederlandse staat heeft gespeeld in het slavernijverleden. Sterker nog, Zijne majesteit bood niet slechts zijn excuses aan, hij ging nog een stapje verder en vroeg zelfs om vergiffenis aan de nakomelingen van de slaafgemaakten en sprak Sranang Tongo, de taal die lange tijd tot het verdomhoekje was veroordeeld in Neeerlands´ overzeese gebiedsdeel in Zuid-Amerika.
1 juli is in de media tegenwoordig net zo´n alomvertegenwoordigd als 4/5 mei. Slechts mensen die onder een steen leven kon het zijn ontgaan. Gezien de overweldigende aandacht in de media kon het niet uitblijven dat de koning op 1 juli verder zou gaan dan diepe spijt betuigen. Nog niet zo lang geleden leken excuses van de Nederlandse autoriteiten volstrekt ondenkbaar. Alle issues die van belang waren voor de Zwarte bevolking werden nl. consequent weggelachen van laag tot hoog. Of het nu ging om erkenning van het slavernij verleden, etnisch profileren, het pensioengat, terminologie, zwarte piet, etc.
Nederland herdacht elk jaar op 4 mei plechtig de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Met name Surinamers wezen erop dat dit hypocriet is, ten eerste omdat hetgeen de nazi´s in de jaren ´40 in Nederland deden, Nederland zelf reeds honderden jaren uitspookte in haar koloniën, maar daar op geen enkele manier rekenschap voor aflegde. Ten tweede omdat de Surinaamse soldaten die tijdens de oorlog in het Nederlandse leger dienst hadden gedaan zwaar werden geschoffeerd omdat ze niet werden geëerd.
De inspanningen van apologetische historici als P.C. Emmer ten spijt wist de Surinaamse gemeenschap de slavernij vanaf halverwege jaren ´90 toch steeds meer onder de aandacht van de Nederlandse samenleving te brengen, waardoor er uiteindelijk een monument geplaatst kon worden in het Oosterpark te Amsterdam in 2002. In de jaren die volgden groeide 30 juni/1 juli binnen de Zwarte gemeenschap uit tot een vergelijkbaar instituut als 4/5 mei in de mainstream samenleving. Het is niet zo dat de Nederlandse samenleving deze ontwikkeling compleet negeerde, maar het bleef wel lange tijd bijzaak.
Nadat op 12 november 2011 activisten tijdens de intocht van Sinterklaas voor draaiende tv-camera´s hardhandig gearresteerd waren omdat ze shirts droegen waarop aangegeven werd dat zwarte piet racisme is, ontstond er een kleine burgerrechtenbeweging in Nederland. Er was altijd al protest geweest tegen zwarte piet, maar dat werd doorgaans door de msm straal genegeerd. Dat negeren kon vanaf 12 november 2011 niet meer, omdat voor het eerst een grote groep mensen naar buiten durfde te treden die tegen zwarte piet waren, maar evenzo de voorstanders van zwarte piet lieten zich alles behalve onbetuigd.
In het voetspoor van de strijd tegen zwarte piet werden tevens andere issues die voor de Zwarte gemeenschap van belang zijn bespreekbaar, zoals etnisch profileren, racisme op de arbeidsmarkt, lage schooladviezen voor Zwarte kinderen, etc., maar ook het slavernijverleden kwam steeds meer onder het voetlicht.
Nederland stond jarenlang bekend als liberaal paradijs, daarom was het confronterend dat de racistische Nederlandse blackface traditie ineens wereldnieuws werd. Bovenal maakte Nederland geen beste beurt toen vertegenwoordigers van de VN racistisch werden bejegend door Nederlandse tokkies en media. Zo herinneren we ons nog levendig hoe de krant van wakker Nederland de brutaliteit had om een vertegenwoordigster van de VN pontificaal uit te schelden voor zeurpiet, omdat ze kritiek leverde op zwarte piet.
Ondertussen wist de Zwarte gemeenschap macht te ontwikkelen in de politiek en de media: een Zwarte vrouw als fractievoorzitter van haar eigen partij in de Tweede Kamer en een eigen Zwarte omroep in Hilversum. Hiermee werd er toch respect afgedwongen in de grotere samenleving.
Nederland communiceerde jarenlang naar het buitenland toe dat zwarte piet onderdeel van een neutrale Nederlandse traditie is die niets van doen heeft met racisme. Maar dat narratief viel compleet in duigen toen een wedstrijd werd gestaakt omdat een Zwarte profvoetballer o.a. werd uitgescholden voor zwarte piet. Huh? Dacht het buitenland, zwarte piet had toch niets van doen met racisme? Blijkbaar had zwarte piet in tegenspraak tot hetgeen Nederland beweert alles te maken met racisme!
Oftewel, niemand kon er meer omheen dat zwarte piet racisme is. De Nederlandse regering besefte dit ook en begon zich in de nasleep van het incident pro-actief op te stellen in de strijd tegen racisme als een soort van damage control. Want ook het Nederlandse bedrijfsleven had in het buitenland last gekregen van deze negatieve beeldvorming. Als er een partij is die opkomt voor de belangen van het Nederlandse bedrijfsleven dan is het natuurlijk de VVD van premier Rutte. Rutte, die eerder de figuur zwarte piet zelfs verdedigde in het bijzijn van president Obama, weigerde maatregelen te nemen tegen racisme en niets moest weten van excuses aanbieden voor de slavernij, ging om.
Het ging ineens heel razendsnel. Activisten die eens bijna als terroristen waren weggezet werden plotseling serieus genomen door de msm en overheid. Voor velen is de bekroning van het activisme van de laatste jaren het excuuswoord van de koning. Hiermee lijkt koning Willem IV voor vele Surinamers net zo´n legendarisch figuur te zijn geworden als zijn voorouder koning Willem III, de meneer die de slavernij hoogst persoonlijk zou hebben afgeschaft. Desalniettemin geven wij een winstwaarschuwing: praatjes vullen geen gaatjes en eerst zien, dan geloven.
DJEHUTI-ANKH-KHERU