Op 19 december 2022 om 15:00 ving de speech van premier Mark Rutte aan waarin hij officieel excuses aanbood namens de Nederlandse regering voor het slavernijverleden. Dit deed de man in liefst vier talen. Om vervolgens zijn nationale retrospectief narratief gepromoveerd te zien worden tot internationaal nieuws. Hoe men er verder naar kijkt, deze erkenning is in de eerste plaats een bekroning voor het werk van activisten die hier decennialang voor hebben gevochten. Als zij hun nek niet hadden uitgestoken dan waren die excuses er sowieso nooit gekomen.
Wat onder meer meespeelt is dat Nederland door de heftige zwartepietdiscussie de afgelopen jaren internationaal behoorlijk te kijk is gezet, waardoor het imago van het land als zijnde een liberaal paradijs op aard beschadigd is. Hier hebben Nederlandse diplomaten en het bedrijfsleven last van gehad. Om dit imago weer terug te buigen hebben de autoriteiten te lande zich achter en voor de schermen ingespannen om zwarte piet van het toneel te doen verdwijnen. De excuses van Rutte zijn mede onderdeel van dit pr-offensief.
Tevens zijn de €200 miljoen verbonden aan de excuses goed nieuws voor de wetenschaps – en cultuursector. Want men moet zich er bewust van zijn dat het beloofde bewustwordingsfonds in de eerste plaats een verkapte manier is om betreffende sector na corona nieuw leven in te blazen. Dus universiteiten, academici, musea, kunstenaars, etc., zullen de grote winnaars blijken te zijn. Er zijn natuurlijk ook Zwarte academici en kunstenaars, doch hoeveel nakomelingen van de slaafgemaakten daadwerkelijk een graantje mee gaan pikken uit dit fonds is maar de vraag.
Los van het voorgaande, waarom had Rutte nu ineens zo’n haast met het aanbieden van excuses voor de slavernij? Dit valt als merkwaardig te beschouwen gezien de hulp die zijn regering eerder heeft verleend aan djihadisten in Syrië en de gigantische steun die Nederland as we speak geeft aan nazi’s in Oekraïne. Want de nazi’s te Oekraïne hebben inmiddels reeds meer dan een miljard aan hulp mogen verwelkomen uit de noordelijke Lage Landen. De 200 miljoen die Rutte wil besteden om de bewustwording in de samenleving te bevorderen steken wel erg schil af tegen de miljard voor de nazi’s. Het gegeven dat Rutte zoveel en zo fanatiek nazi’s in Oost-Europa steunt doet de vraag opwerpen of de man werkzaam in het Torentje oprecht goodwill wenst te kweken in de voormalige West.
Herinnerd men Poetin’s lezing over het neokoloniale Westen nog? Die lezing is buiten het Westen in goede aarde gevallen. In betreffende lezing gaf de president van de Russische Federatie ongezouten aan dat het Westen een onaangename geschiedenis kent van uitbuiting en onderdrukking van niet-Westerse landen. Toen de Russische minister van BUZA Afrika aandeed van de zomer werd hij tot verbijstering van het Westen overal hartelijk verwelkomd. Als reactie hierop startte evenzo Oekraïne een charmeoffensief in Afrika, maar met weinig succes. De Anglo-Amerikaanse marionet Zelensky mocht het Pan-Afrikaanse Parlement toespreken, doch slechts vier Afrikaanse regeringsleiders gaven acte de presence. Volgens de Westerse pers is Rusland compleet geïsoleerd, maar dat valt dus wel mee. Buiten het Westen kan Rusland rekenen op enige sympathie.
Het Westen ziet sowieso met leden ogen aan hoe niet-Westerse mogendheden als China en Rusland aan invloed winnen in hun voormalige koloniën. Zeker nu het Westen besloten heeft het mineraalrijke Rusland kapot te boycotten zijn de grondstoffen en mineralen uit de (voormalige) koloniën meer dan welkom. Vandaar dat men met een charmeoffensief bezig is. Zo waren van de week 49 Afrikaanse staatshoofden in Washington DC, alwaar president Joe Biden beloofde miljarden dollars in Afrika te gaan investeren. Vorige week besloot het Amerikaanse congres dat (de facto) Amerikaanse kolonie Puerto Rico in een referendum zelf mag gaan beslissen over haar toekomst. Van de zomer sprak de Belgische koning nog in Congo zijn diepste spijt uit over het Belgische kolonialisme, etc.
Met andere woorden, de nationale mea culpa van Rutte vallen goed te plaatsen in een groter Westers charmeoffensief richting de (voormalige) koloniën uit angst ter plaatse nog meer invloed te verliezen aan China en Rusland. Desalniettemin blijft er een discrepantie te bespeuren tussen Rutte’s woorden en daden. De woorden van Rutte waren mooi, maar nog mooier zou zijn geweest als hij middels het trekken van de beurs concrete uiting gaf aan zijn poëzie in motie. We willen niet zover gaan om te zeggen dat Rutte zich op 19 december 2022 bediend heeft van een ouderwetse babbeltruc, maar feit blijft dat praatjes geen gaatjes vullen. Want vergeet nooit, Rutte is en blijft zo glad als een aal. Hij heeft echt niet voor niets als bijnaam teflon Mark.
Zo heeft rechtsfilosoof Wouter Veraart gewezen op de geslepen retoriek in Rutte’s op het eerste gezicht ruimhartige pardon. De schaduw in het donker waar menigeen overheen gekeken hebben is de volgende zin: “Wij, levend in het hier en nu, kunnen slavernij alleen in de aller duidelijkste bewoordingen erkennen en veroordelen als misdaad tegen de menselijkheid.” Deze zin is versierd met een super humane schutkleur, maar in wezen zei Rutte slechts: “Nu vinden we het verschrikkelijk, maar volgens de toenmalige normen en waarden was het OK!”, waaruit volgt dat de nakomelingen van de slaafgemaakten op basis van Rutte’s verontschuldiging juridisch geen poot aan de grond zullen hebben bij de rechter om reparations te eisen. Men zegt niet voor niets: “Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen!”
DJEHUTI-ANKH-KHERU