Op 9 juli jongstleden kon de wereld getuigen zijn van beelden uit Sri Lanka die doen denken aan de bestorming van de Bastille ten tijde van de Franse revolutie. De burgers van Sri Lanka bestormden die dag verschillende huizen van politici en officiële overheidsgebouwen, met als absolute hoogtepunt de bestorming van het presidentiële paleis. Als gevolg hiervan hadden de president en premier van het land geen andere keuze dan hun biezen te pakken. Dus de woedende bevolking van Sri Lanka heeft de regering gewoon verjaagd.
Sri Lanka stond te boek als een lager-middeninkomensland en werd gerekend tot de meer welvarende landen van Zuid-Azië. Het ging dus redelijk. Maar recentelijk is de economie van het eiland dus compleet ingestort. Sri Lanka heeft een buitenlandse schuld van $51 miljard en is niet meer in staat om die af te lossen. Want de nationale munteenheid is met 80% in waarde gedaald hetgeen de import extreem duurt heeft gemaakt wat weer voor woekerinflatie heeft gezorgd. Zo is de prijs van voedsel met maar liefst 57% gestegen. Eigenlijk ontbreekt het Sri Lanka aan deviezen om wat dan ook te importeren: de laatste paar weken kon Sri Lanka zelfs geen noodzakelijkheden als voedsel en brandstof meer importeren. Met als gevolg dat op Sri Lanka heden negen van de tien mensen maaltijden over moeten slaan en drie miljoen mensen noodhulp ontvangen van het VN-voedselprogramma.
Maar hoe kon het gebeuren dat een economisch redelijk succesvol land als Sri Lanka ineens zo inelkaar heeft kunnen storten? Als we de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken mogen geloven treft Rusland alle blaam voor de ondergang van Sri Lanka. Dit vingertje wijzen lag in de lijn der verwachtingen, aangezien de huidige Amerikaanse regering momenteel van alle problemen in de wereld de Russische president Poetin de schuld geeft. Een andere schuldige die vaak aangewezen wordt is China: Sri Lanka zou slachtoffer zijn van China’s debt-trap politiek. De feiten zijn echter dat slechts 10% van de schulden van Sri Lanka op het conto van China te schrijven zijn, dat is toch een stuk minder dan de 30% aan internationale staatsobligaties. Maar hoe zit het daadwerkelijk?
Na de kredietcrisis van 2008 is veel Westers kapitaal naar lage-en middeninkomenslanden gestroomd. De rente was laag in het Westen en onder invloed van machtige instituties als het IMF werd als alternatief de cash flow naar lage en middeninkomens gestimuleerd. Dit zorgde ervoor dat veel van deze landen de afgelopen jaren te kampen hebben gekregen met hoge schulden. Toerisme is erg belangrijk voor Sri Lanka, maar deze sector kreeg door de terroristische aanslagen van 21 april 2019, waarbij 269 doden en zo’n 500 gewonden te betreuren waren een enorme klap. Het voorgaande was al erg genoeg voor de eilandstaat, maar toen kwam daar in 2020 ook nog eens de coronacrisis bovenop. Deze crisis bemoeilijkte de wereldhandel en het zwakte het wereldwijde toerisme nog sterker af, dus ook het toerisme met als bestemming Sri Lanka. Simpelweg een internationale malaise want veel landen zijn afhankelijk van de export van grondstoffen en het toerisme, dus toen de wereldhandel en het toerisme afnamen konden betreffende landen hun schulden niet meer voldoen.
Maar wat wel in Sri Lanka speelt en niet noodzakelijkerwijs in andere landen in de hoek waar de klappen vallen is de groene agenda. President Gotabaya Rajapaksa had namelijk geobserveerd dat groene politiek heden ten dage populair is in het Westen. Zodoende meende hij veel Westerse investeerders aan te kunnen trekken door een extreem ecologisch beleid voor te staan. Op 18 november 2019 werd hij president. Voor zijn verkiezingscampagne werd hij zelfs beloond door een zekere Sustainable Future Group omdat hij “de eerste nul koolstofdioxide campagne ter wereld” zou hebben gerund.
Na gekozen te zijn voerde Rajapaksa de grootste belastingverlaging in de geschiedenis van Sri Lanka door (waardoor de staat minder inkomsten kreeg), verving hoge ambtenaren met gepensioneerde militairen en gaf 100.000 werkloze, moeilijk aan werk te helpen academici lagere banen bij de overheid. Deze acties zorgden voor een hoop sociale onrust omdat mensen hun plaatsje moesten afstaan.
Rajapaksa hield na te zijn gekozen woord en voerde beleid dat van Sri Lanka een groen paradijs moest maken. Zo werden in 2020 kunstmest en pesticiden verboden. Want Sri Lanka moest het eerste land ter wereld worden waar 100% organisch voedsel werd verbouwd. Maar Rajapaksa’s groene paradijs degenereerde tot een hel. Door zijn verbod op kunstmest creëerde hij hongersnood. In minder dan een half jaar was meer dan een derde van het bebouwbare land compleet nutteloos geworden. De productie van rijst daalde met meer dan 20%, hetgeen de overheid ertoe bracht om voor honderden miljoenen dollar aan rijst te importeren om de honger te bestrijden. Maar zelfs dat had niet het gewenste effect omdat de kosten van rijst de pan uit begonnen te rijzen vanwege de hoge importkosten. Thee is het belangrijkste exportproduct van Sri Lanka en eveneens de export van thee viel met honderden miljoenen terug. Uiteindelijk voelde de regering Rajapaksa zich gedwongen om de wet die het gebruik van kunstmest en pesticiden verbood weer in te trekken. Rajapaksa dacht met zijn ecologische agenda Sri Lanka in een economische Hulk te kunnen transformeren (groen en beresterk). Maar het pakte 180° anders uit. Hij heeft met zijn extreem groene beleid jammerlijk aangetoond dat de weg naar de hel geplaveid is met goede bedoelingen.
DJEHUTI-ANKH-KHERU