Excuses voor het slavernijverleden (1)

Het hoge woord is er dus uit: Nederland gaat officieel excuses aanbieden voor het slavernijverleden. Er waren recentelijk reeds aanwijzingen dat het eraan zat te komen. Neem bijvoorbeeld het (dubieuze) rapport van het adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden, of de bezoekjes van zowel een delegatie van de Tweede Kamer als premier Rutte aan Suriname. Maar nadat de Tweede Kamer onlangs aangegeven had dat het van mening is dat Nederland het boetekleed aan moet trekken kon de regering er nog moeilijk omheen. In het verleden kwamen officiële vertegenwoordigers van de in Den Haag gezetelde regering tot grote ergernis van vele nakomelingen van de slaafgemaakten nimmer verder dan het uiten van diepe spijt. Rutte debiteerde zelfs dat hij beslist geen voorstander van excuses voor het slavernijverleden was omdat het de samenleving verder zou gaan polariseren.

Over polariseren gesproken, Rutte heeft geen ongelijk dat er geen consensus in de maatschappij is over het aanbieden van excuses voor het Nederlandse slavernijverleden. Zowel menig wit als Zwart persoon is er fel tegen. Zo heeft de welbekende brompot Maarten van Rossum in zijn podcast gebromd: “Iedereen begrijpt dat het onzin is. Wat is er makkelijker dan excuses aanbieden voor iets dat je zelf helemaal niet gedaan hebt? Waar houdt dit toneelstuk op?” Verder doet hij o.a. zijn beklag over het voornemen om €200 miljoen te besteden om het historische bewustzijn gerelateerd aan het slavernijverleden te bevorderen. Dat geld kan zijns inziens beter aangewend worden om hedendaagse discriminatie te bestrijden. Waarmee de beroepsmopperaar er compleet aan voorbij gaat dat de hedendaagse discriminatie haar wortels heeft in de tijd van de slavernij en het kolonialisme. De beste man deed dus in feite een oproep om te gaan dweilen met de kraan open.

Omgekeerd juichen sommige afstammelingen van de slaafgemaakten excuses eveneens niet toe, maar ervaren ze excuses haast als een belediging. Excuses zouden totaal irrelevant zijn, dus daar zou ook niet om ‘gesmeekt’ moeten worden. Slechts forse herstelbetalingen zouden ertoe doen…Punt is echter, dat iemand die excuses aanbiedt erkent dat hij fout zit. Iemand die weigert excuses aan te bieden ontkent tevens zijn schuld en voelt zich sowieso niet gebonden om hetgeen hij fout heeft gedaan te helen. Oftewel, reparations ga je sowieso niet krijgen van iemand die zijn excuses niet aanbiedt. Dat wil niet noodzakelijkerwijs zeggen dat een excuus ook meteen tot reparations gaan leiden, maar het is een eerste stap in dat proces.

Een hardnekkig tegenargument is ook dat de huidige generatie onmogelijk nog last kan hebben van de slavernij, dus geen recht heeft op excuses, laat staan enige vorm van compensatie. Dat valt o.a. te lezen in het manifest Enige Juridische Aspecten van de Slavernij, geschreven door wijlen dr. Walther Donner, Surinaams intellectueel. Daarmee wordt voorbijgegaan aan het gegeven dat er zoiets bestaat als intergenerationeel trauma. Dr. Melanie English definieert intergenerationeel trauma als volgt: “Intergenerationeel trauma is een trauma dat niet alleen door één persoon wordt ervaren – het strekt zich uit van de ene generatie naar de volgende. Het kan stil, heimelijk en ongedefinieerd zijn, naar boven komen door nuances en onbedoeld worden onderwezen of geïmpliceerd gedurende iemands leven vanaf jonge leeftijd.” Het is met name bekend dat (klein)kinderen van Joodse holocaust-slachtoffers buitenproportioneel veel te lijden hebben onder intergenerationeel trauma. Aangaande intergenerationeel trauma is over de Joodse bevolking het meest bekend, simpelweg omdat zij het grondigste onderzocht zijn. Maar psychiaters achten het heel goed mogelijk dat vele afstammelingen van de slaafgemaakten evenzo nog steeds onder de PTSS van hun voorouders lijden.

Hoe dan ook, het verkrijgen van reparations is een lange, moeizame weg, want het wekt zowel onder de nakomelingen van de daders en ironisch genoeg eveneens onder de nakomelingen van de slachtoffers enorme weerzin op. Desalniettemin is het verkrijgen van reparations niet noodzakelijkerwijs onmogelijk, aangezien meerdere volkeren die leed is aangedaan reeds reparations hebben mogen ontvangen. De bekendste groep is natuurlijk de Joodse gemeenschap, die tot op heden reeds $89 miljard uitgekeerd heeft mogen krijgen van de Duitse staat (maar de betalingen duren nog steeds voort). Na jarenlange onderhandelingen kwam Duitsland ook met Namibië overeen om €1,1 miljard te betalen voor de genocide op twee volkeren. Dichter bij huis, de Nederlandse regering heeft in 2013 excuses aangeboden aan Indonesische weduwen en hen vervolgens schadevergoeding betaald. En zo zijn er wel meer voorbeelden in binnen- en buitenland te noemen van financiële compensatie van in het verleden aangericht kwaad.

Gaat Nederland reparations uitkeren? Dat blijft afwachten. Het enige wat we zeker weten is dat zolang excuses worden vermeden men sowieso niet van plan is om de buidel te trekken. Als er in ieder geval excuses worden aangeboden, is dat niet zaligmakend, maar geeft dat wel aan dat er een opening is. Alhoewel, er is reeds aangegeven dat €200 miljoen geïnvesteerd gaat worden in bewustwording. Doch dat zegt in principe niets en kan zelfs averechts gaan werken als er bijvoorbeeld een slavernijmuseum komt dat ingericht gaat worden door de geestverwanten van de beruchte geschiedvervalser P.C. Emmer. Als in zo’n museum niet het perspectief van de nakomelingen van de slaafgemaakten tot uiting komt en vooral witte instituties en intellectuelen werk verschaft en de slavernij juist wordt vergoelijkt dan is het geen vorm van compensatie maar eerder een moderne voortzetting van de driehoekshandel. Dus of de officiële excuses van Nederland iets uitmaken zal moeten blijken uit de daden die de woorden kracht bij zetten.

DJEHUTI-ANKH-KHERU

Share and Enjoy !

Shares
Dit bericht is geplaatst in The Grapevine Publications met de tags , , , , , , , , , . Bookmark de permalink.