“Ik ben geen Afrikaan omdat ik in Afrika geboren ben, maar omdat Afrika geboren is in mij” is een beroemde uitspraak van Kwamé Nkrumah. Als er een geleerde is geweest die dat ter harte heeft genomen dan is dat wel dr. Runoko Rashidi. Rashidi reisde de ganse planeet af op zoek naar Afrikaanse geschiedenis en sprak overal en altijd met groot respect en toeweiding over de verworvenheden van de Voorouders. Echter, de man die zijn leven in dienst stelde van de verworvenheden van de Voorouders is dus zelf een Voorouder geworden op 2 augustus jongstleden.
Runoko Rashidi was een Garveyistische antropoloog en historicus die wereldwijde bekendheid genoot maar zelf net zo goed beschikte over een wijde bekendheid van de wereld. Zijn bijdrage aan de geschiedschrijving kan bestempeld worden als uniek. Wat niet wegnam dat hij het soort van geschiedenis schreef waar het Eurocentrische establishment, eufemistisch uitgedrukt, niet vrolijk van werd. Maar daar maakte Rashidi zich niet druk om, want hij zocht geen erkenning van Eurocentrische geschiedvervalsers. Hij nam liever het Afrikaanse spreekwoord “totdat de leeuw zijn eigen historicus heeft, zal de jager altijd een held zijn” ter harte. Hij was juist trots in een rijke traditie te staan van moedige Zwarte intellectuelen die het Eurocentrisme te vuur en te zwaard bestreden.
Runoko Rashidi werd als historicus begin jaren ´80 ontdekt door dr. Ivan Van Sertima, de auteur van de klassieker They Came Before Columbus. Rashidi werkte voor Compton Community College en zijn taak was culturele bewustwordingsprogramma´s organiseren voor studenten. Zodoende haalde hij frequent sprekers naar CCC, waarvan hij er verschillenden persoonlijk leerde kennen. Eén van die sprekers was dus Van Sertima. Toen Van Sertima eens tijdens de derde helft aangaf foto´s nodig te hebben van de mensen van het antieke Irak voor het wetenschappelijke tijdschrift dat hij runde, beval een derde persoon Rashidi aan (die betreffend onderwerp bestudeerde maar uit bescheidenheid zijn mond hield). Van Sertima nam Rashidi aanvankelijk niet serieus, maar na enig aandringen gaf hij hem toch een kans (stuur de foto´s maar op en schrijf er wat bij). Later zei Van Sertima dat de foto´s om te huilen waren, maar dat het bijgevoegde artikel zeer goed was. Aldus ving een jarenlange samenwerking aan met dr. Ivan Van Sertima. Dat Van Sertima veel zag in Runoko Rashidi blijkt wel uit het feit dat Van Sertima hem in de jaren ´80 tijdens een evenement introduceerde als “wellicht wel de meest veelbelovende van onze jonge historici”.
Runoko Rashidi verwierf in de jaren ´80 bekendheid met zijn literatuuronderzoek. Hij was vooral geïnteresseerd in onderwerpen als de Afrikaanse oorsprong van de beschaving en de Afrikaanse aanwezigheid wereldwijd, maar in het bijzonder in Azië. Daarbij trok hij zich met name het lot van de Dalits in India aan. Hij heeft zich ter plaatse ook meermalen publiekelijk uitgesproken over hun onderdrukking. Dit werd niet op prijs gesteld door de Indiase autoriteiten, want bij een bezoek aan India in april 1998 werd hij onmiddellijk na aankomst opgesloten zonder opgaaf van reden en de volgende dag teruggestuurd naar de VS. Sindsdien heeft Rashidi nooit meer voet op Indiase bodem gezet.
Wat Rashidi onderscheidt van andere historici en antropologen is zijn onovertroffen onderzoek ter plaatse. Rashidi heeft maar liefst 124 landen bezocht op zoek naar de mondiale geschiedenis van Afrika. Daarbij heeft hij onnoemelijk veel musea bezocht, foto´s gemaakt, workshops en lezingen gegeven, mensen leren kennen maar bovenal zijn avonturen gedocumenteerd. Hiermee heeft hij een schat aan bronnen nagelaten voor contemporaine en toekomstige historici. Hiermee valt hij te plaatsen in een traditie van onsterfelijke reizende savanten als Herodotos, Marco Polo en Ibn Battoeta. Een hoogtepunt van Rashidi´s veldonderzoek was zijn ontdekking van de oudste afbeelding van jezus, waarop Jezus en zijn discipelen opmerkelijk genoeg afgebeeld zijn met een donkere huidskleur en kroeshaar. Een ander hoogtepunt was dat hij na onderzoek in Italiaanse musea ontdekte dat er eens een ware Afrikaanse dynastie van keizers over het Romeinse Rijk heeft geheerst, Septimius Severus voorop (we hebben na geconsulteerd te zijn geweest Nederlandse tv-makers aanbevolen een tv-programma te maken over Septimius Severus, maar de achterbakse mensen van Interakt hebben nimmer een terugkoppeling gegeven).
Mede dankzij zijn vele reizen heeft Runoko Rashidi een wereldwijde bekendheid verkregen. Ook bij mensen die niet noodzakelijkerwijs gewoon zijn om in de boeken te duiken: hij bracht de geschiedenis van mondiaal Afrika wereldwijd bij het volk. Zo heeft hij ook Nederland verscheidene malen aangedaan. En niet te vergeten, ondergetekende geniet de eer dat dr. Runoko Rashidi het voorwoord geschreven heeft van De Terugkeer van de Black Star Line. Daaraan toevoegend, dr. Rashidi heeft eens in een persoonlijk onderhoud aan ondergetekende gevraagd of ondergetekende wellicht bereid was om zijn werk voort te zetten (de wereld afreizen om de geschiedenis van mondiaal Afrika vast te leggen). Of de vraag realistisch was is een tweede, maar het is sowieso bijzonder als de Ibn Battoeta van deze tijd je letterlijk verzoekt om in zijn voetsporen te treden.
Dr. Rashidi begeleidde ook regelmatig groepen toeristen in het buitenland om cultuur te snuiven. In die hoedanigheid was hij dus onlangs in zijn geliefde Egypte, de bakermat van de beschaving, een land vol indrukwekkende monumenten waarvan hij altijd zei dat hij nooit een ander land had aanschouwd dat ermee te vergelijken valt. Uitgerekend in dit magistrale Voorouderlijke land zou dr. Rashidi terugkeren naar de Voorouders.
DJEHUTI-ANKH-KHERU