Tot uitzinnige vreugde van de plaatselijke voetbalfans had Engeland de finale bereikt van het EK voetbal 2021 in voetbaltempel Wembley. Want de bakermat van het voetbal smacht naar een inernationaal succes. Er is een tijd geweest dat Engeland het internationale voetbal domineerde en iedere willekeurige ploeg met knikkende knieën de degens kruiste met de nationale elf van Albion. Maar het tijdperk dat Engeland schier onverslaanbaar was ligt inmiddels meer dan honderd jaar achter ons. Bovendien, Engeland kon in de dagen van weleer vooral domineren vanwege de zwakke oppositie aangezien het internationale voetbal nog in de kinderschoenen stond. De eilandnatie heeft desalniettemin altijd het aureool behouden van een topvoetballand. Niettegenstaande dat de laatste honderd jaar slechts één grote trofee werd veroverd en dat deze hoofdprijs alweer 55 jaar geleden (op dubieuze) wijze in de prijzenkast van de FA belandde. Deze karige prijzenkast is het aureool die rond het klassiekste voetballand ter wereld hangt onwaardig, vandaar dat gesmacht wordt om voetbal eindelijk weer eens ʽthuisʼ te brengen.
Over thuis gesproken, wie horen er eigenlijk thuis in het Engelse elftal? Tot 1978 was een plaats in het Engelse elftal een privilege dat toebehoorde aan witte mannen. Maar in november 1978 maakte Nottingham Forest speler Viv Anderson zijn debuut, waarmee hij de eerste Zwarte speler was die op het hoogste niveau de nationale kleuren mocht verdedigen op het voetbalveld. Naast zijn historische uitverkiezing was hij ook met zijn club uitermate succesvol. Met Forest promoveerde de geboren en getogen Engelsman in 1977 naar de First Division (voorloper Premier League) en werd een jaar later meteen kampioen. Vervolgens won hij met Forest tot liefst twee maal toe de Europa Cup I (voorloper Champions League), in 1979 en 1980. In deze periode maakte Anderson naam en faam als betrouwbare verdediger die ook nog eens belangrijke goals maakte in het beste team van Europa, waardoor de Engelse bondscoach simpelweg nog heel moeilijk om hem heen kon.
Viv Anderson en andere Zwarte pioniers in het Engelse voetbal waren voortdurend het slachtoffer van racisme vanuit het publiek (apengeluiden, toegeworpen bananenschillen, etc.). Maar met zijn selectie opende Anderson de deur voor vele andere Zwarte voetballers met een Brits paspoort. Zoals John Barnes, die in 1987 en 1989 voetballer van het jaar werd, of Paul Ince, die in 1994 aanvoerder werd van het Engelse elftal.
Ondertussen zijn Zwarte voetballers niet slechts in Engeland, maar in vertegenwoordigende elftallen van een reeks Europese landen een alledaags beeld. Zelfs Oost-Europese landen selecteren tegenwoordig Zwarte voetballers. Ironisch genoeg was het indertijd fascistische Portugal één van de eerste landen die gretig gebruik (en misbruik) maakte van spelers van Afrikaanse komaf. Met penaltyspecialist Eusebio voorop bereikte het zodoende zelfs op een haar na de finale van het WK ´66. In 2016 maakte een Zwarte voetballer de winnende goal voor Portugal in de EK finale. Nederland schopte het in 1988 tot Europees kampioen met een Zwarte aanvoerder en Frankrijk werd zelfs tot tweemaal toe wereldkampioen en een keer Europees kampioen met een selectie vol Zwarte voetballers.
Zolang er gewonnen wordt gedogen Europese legioenen Zwarte spelers in hun teams. Mocht dat niet het geval zijn dan kunnen ze vervallen tot oerdriften. Daar kan met name Clarence Seedorf heel goed over meepraten. De man miste een penalty in de kwartfinale van het EK ´96 (en een paar maanden later opnieuw tegen Turkije) en wordt sindsdien verguisd door het Nederlandse publiek. Anderzijds, Marco van Basten miste eveneens de beslissende penalty en wel op het EK ´92. Frank de Boer miste op het EK 2000 zelfs twee penalty’s in een wedstrijd waardoor Nederland werd uitgeschakeld door het catenaccio van Italië. Terwijl Seedorf, de succesvolste Nederlandse clubvoetballer ooit, gehaat werd met een passie werden zowel van Basten als Frank de Boer in de armen gesloten en beloond met het bondscoachschap.
Een parallelle uitkomst lijken we recentelijk te hebben aanschouwd in Albion. Ook al in 1996 trachtte en smachtte Engeland voetbal ʽthuisʼ te brengen. In de halve finale van het project stuitte Engeland op erfvijand Duitsland. Ook deze ontmoeting mondde uit in een penaltiereeks. De beslissende penalty voor het thuisland werd gemist door Gareth Southgate, waardoor Engeland opnieuw door die verrekte Duitsers uit een groot toernooi werd gestuiterd. Maar ieder nadeel bleek ook nu zijn voordeel te hebben aangezien Southgate later dat jaar zijn cruciale misser kon exploiteren door samen met twee andere witte Engelse penaltymissers (Stuart Pierce en Chris Waddle) te verschijnen in een reclame van pizza hut. En zoals we weten is diezelfde Gareth Southgate de huidige bondscoach van Engeland.
Engeland heeft dus een geschiedenis met het missen van penalty’s. Verschil met vroeger is dat in 2021 de mannen die faalden vanaf 11 meter niet wit waren maar melaninerijk. Waar de falende witte spelers omarmd werden als ongelukkige slachtoffers van een bedrijfsrisico werden de missende Zwarte penaltyschieters na het traditionele Engelse echec op de sociale media bejegend als oorlogsmisdaders die op Neurenberg berecht hadden moeten worden. Dit terwijl het Engelse team tijdens het EK zich juist bij uitstek sterk heeft gemaakt om de boodschap van BLM te verspreiden. Maar hoeveel volwassener is het publiek geworden sinds de doorbraak van Viv Anderson? Eindstand: ʽvoetbalʼ kwam niet thuis, maar het voetbalracisme kwam thuis. Met die nuance dat het traditionele Engelse voetbaltrauma deze maal als excuus werd aangewend om hetgeen onderhuids altijd al gespeeld heeft digitaal van de daken te schreeuwen.
DJEHUTI-ANKH-KHERU